
Hội đồng tự đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ đề tài khoa học xã hội và nhân văn “Nghiên cứu và biên soạn Địa chí Cần Thơ: Văn hóa Cần Thơ”
Đề tài khoa học xã hội và nhân văn “Nghiên cứu và biên soạn Địa chí Cần Thơ: Văn hóa Cần Thơ” có thời gian thực hiện từ tháng 11/2023 đến tháng 10/2025. Quyển Văn hóa Cần Thơ trong tổng thể chung của Địa chí Cần Thơ được biên soạn trên cơ sở kế thừa các chương, mục về: Phong trục - tập quán; Lễ hội - Tín ngưỡng - Tôn giáo; Văn học; Văn hóa - Nghệ thuật; Thông tin - Tuyên truyền - Xuất bản - In ấn - Phát hành và Báo chí đã ghi nhận trong Địa chí Cần Thơ (2002), cập nhật thêm tư liệu mới và bổ sung tư liệu về ẩm thực và trang phục; nhà ở và đi lại; di tích kiến trúc và di sản Hán Nôm; phương ngữ; nông ngư cụ và làng nghề; nghiên cứu và biên soạn theo Quy chuẩn biên soạn Địa chí Quốc gia Việt Nam được cụ thể hóa qua Thể lệ biên soạn Quyển Văn hoá Cần Thơ.
Đến nay, sau 04 lần tổ chức Hội thảo và Tọa đàm khoa học, tập hợp các ý kiến của chuyên gia, nhà khoa học và các sở, ngành, các tổ chức Hội có liên quan về hoạt động văn hoá và nguồn tư liệu đã tập hợp từ Địa chí Cần Thơ (2002), các công trình nghiên cứu, sách báo đã công bố và cập nhật thêm tư liệu do các ngành hữu quan cung cấp, Ban Chủ nhiệm đã điều chỉnh nội dung Bản thảo Quyển Văn hóa Cần Thơ gồm có 11 Chương, 157 Mục; phần Tổng luận toàn Tập Địa chí Cần Thơ, Giải thích từ ngữ/thuật ngữ và Tài liệu tham khảo. Trong đó: Chương 22: Không gian và hoạt động văn hoá Cần Thơ, có 9 Mục; Chương 23: Ẩm thực và Trang phục, có 9 Mục; Chương 24: Nhà ở và đi lại, có 10 Mục: Chương 25: Di tích kiến trúc và Di sản Hán Nôm, có 35 Mục; Chương 26: Tín ngưỡng, Tôn giáo, có 9 Mục; Chương 27: Nghi lễ, phong tục, tập quán và Lễ hội, có 22 Mục; Chương 28: Văn học, có 15 Mục; Chương 29: Nghệ thuật, có 19 Mục; Chương 30: Phương ngữ, có 9 Mục; Chương 31: Nông ngư cụ và làng nghề, có 7 Mục; Chương 32: Báo chí, Truyền thông và Xuất bản, có 13 Mục.
Về mặt hình thức, Quyển Văn hoá Cần Thơ được sắp xếp trình tự theo Thể lệ biên soạn Quyển Văn hoá Cần Thơ quy định, bao gồm: Danh sách Ban Chỉ đạo, Ban Biên soạn, Ban Chủ nhiệm; Mục lục; nội dung 11 Chương; phần Tổng luận toàn Tập Địa chí Cần Thơ, Giải thích từ ngữ/thuật ngữ và Tài liệu tham khảo.
Về nội dung, Quyển Văn hóa Cần Thơ cấu trúc từng Chương, Mục có tính hệ thống, gắn theo trình tự với nội dung nghiên cứu trong bản Thuyết minh nhiệm vụ “Nghiên cứu và biên soạn Địa chí Cần Thơ: Văn hoá Cần Thơ” đã được Hội đồng khoa học thành phố phê duyệt và hợp đồng đã ký với Sở Khoa học và Công thành phố Cần Thơ. Dùng danh từ, nhóm danh từ để đặt tên các Chương, Mục. Cách trình bày nội dung chi tiết; hình ảnh, biểu bảng được đặt tương ứng với nội dung của từng Mục; nguồn và chú thích tư liệu được đặt dưới chân trang theo quy định của Thể lệ biên soạn Quyển Văn hóa Cần Thơ.
Trong việc nghiên cứu và biên soạn Quyển Văn hoá Cần Thơ, Ban Chủ nhiệm có điều chỉnh Chương ẩm thực, Chương trang phục thành 1 Chương Ẩm thực và trang phục. Chương Di tích kiến trúc và Chương Di sản Hán Nôm thành Chương Di tích kiến trúc và Di sản Hán Nôm để tránh trùng lắp. Về cơ bản, Quyển Văn hoá Cần Thơ đã đạt quy định về hình thức và nội dung nghiên cứu và biên soạn do Thể lệ biên soạn Quyển Văn hoá Cần Thơ quy định.
Thành viên Hội đồng đánh giá cao công trình nghiên cứu, biên soạn Bản thảo Quyển Văn hóa Cần Thơ; đồng thời khẳng định, Bản thảo Quyển Văn hóa Cần Thơ là một phần quan trọng trong tổng thể Địa chí Cần Thơ, có mục tiêu ghi chép, tổng hợp và hệ thống hóa các đặc trưng văn hóa địa phương. Tài liệu được biên soạn nhằm cung cấp bức tranh toàn diện về văn hóa vật chất và tinh thần của thành phố Cần Thơ, với các nội dung chính bao gồm không gian văn hóa, nguồn gốc dân cư, phong tục tập quán, tín ngưỡng, nghệ thuật, phương ngữ và nhiều lĩnh vực liên quan khác. Tài liệu sử dụng nhiều nguồn tư liệu khác nhau như tư liệu văn bản, khảo sát thực tế, truyền miệng và hình ảnh để mô tả sự phát triển văn hóa của vùng. Việc biên soạn theo chuẩn Địa chí Quốc gia Việt Nam giúp đảm bảo tính khách quan, khoa học và hệ thống, phục vụ công tác nghiên cứu cũng như hoạch định chính sách phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Bản thảo đã thể hiện được những nét đặc trưng văn hóa riêng của Cần Thơ, như văn hóa sông nước, sự giao thoa giữa các dân tộc Kinh, Khmer, Hoa, và sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên. Những yếu tố này không chỉ giúp tài liệu mang tính địa phương sâu sắc mà còn góp phần khẳng định bản sắc văn hóa Cần Thơ trong bối cảnh hội nhập và phát triển.
Về thời gian thực hiện, Ban Chủ nhiệm đề tài đã hoàn tất bản thảo đúng tiến độ, đáp ứng yêu cầu đặt ra về thời gian và khối lượng công việc. Quá trình tổ chức, biên soạn diễn ra đúng quy trình, có sự phối hợp hiệu quả giữa Cơ quan chủ trì đề tài và các cơ quan chuyên môn liên quan.
Bên cạnh đó, thành viên Hội động cũng nêu một số kiến nghị để Bản thảo hoàn chỉnh hơn như: Một số câu còn dài dòng, nghiên cứu điều chỉnh về cách diễn đạt ngắn gọn, súc tích hơn, nhất là các thuật ngữ chuyên môn về văn hóa; cần bổ sung hình ảnh minh họa cho từng mục nội dung; cập nhật số liệu và sự kiện đến năm 2024; thống nhất về font chữ, cỡ chữ, giãn dòng và căn lề để đảm bảo tính chuyên nghiệp và khoa học; chưa đảm bảo sự đồng nhất với đề cương chi tiết, một số mục có nội dung trùng lắp; một số mục chưa thể hiện hết nội dung cần thông tin, nhất là về lễ hội;…
PGS.TS Lê Việt Dũng, Chủ tịch Hội đồng đánh giá kết quả đề tài đạt, tuy nhiên đề nghị các thành viên biên soạn tiếp tục lưu ý nghiên cứu những vấn đề, nội dung được thành viên Hội đồng, đại biểu đặt ra để Bản thảo Quyển Văn hóa Cần Thơ hoàn chỉnh hơn. Với hệ thống thông tin đầy đủ và có tính khoa học, đây sẽ là nguồn tài liệu quan trọng phục vụ công tác nghiên cứu văn hóa, giáo dục, cũng như định hướng chính sách phát triển văn hóa - xã hội của thành phố Cần Thơ trong tương lai.
Tin, ảnh: Duyên Hải