Nâng cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh

Thành ủy Cần Thơ tổ chức quán triệt, triển khai chuyên đề năm 2024 “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về phát huy ý chí tự lực, tự cường, nhằm tiếp tục tăng cường công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị torng sạch, vững mạnh”. Ảnh minh họa: PV.

Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên đề cập đến vấn đề nêu gương trước quần chúng của người cán bộ, đảng viên, trước hết là nêu gương về tư tưởng, đạo đức, lối sống. Trong đó, nhiều lần Người nhấn mạnh trách nhiệm, bổn phận, tư cách của người cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo rằng “Nói đi đôi với làm”, “Cố gắng làm kiểu mẫu cho quần chúng trong mọi việc”; “gương mẫu, gian khổ đi trước, hưởng thụ đi sau”. Đó chính là vai trò tiên phong của cán bộ, đảng viên trong sự nghiệp cách mạng, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Đảng, phục vụ Nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn căn dặn cán bộ, đảng viên phải luôn gương mẫu giữa lời nói đi đôi với việc làm, giữa tư tưởng và hành động, giữa lý luận và thực tiễn. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh: "Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền". Theo Người, nêu gương là thể hiện phương thức và phong cách lãnh đạo của Đảng ta, của mỗi cán bộ, đảng viên. Cán bộ, đảng viên có chức vụ càng cao càng phải coi trọng nêu gương, nêu gương một cách thiết thực, chân thành, nêu gương trong mọi hoàn cảnh, từ việc nhỏ đến việc lớn; từ việc học tập, rèn luyện, tu dưỡng cho đến việc làm cụ thể trong thực tiễn, trong quan hệ với công việc, với mọi người tại công sở đến các quan hệ trong gia đình, người thân, Nhân dân và trong xã hội.

Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi trọng việc nêu gương của cán bộ, đảng viên. Xem đây là một trong những phương thức lãnh đạo quan trọng và là truyền thống quý báu của Đảng. Đại hội lần thứ XIII của Đảng mở ra một thời kỳ phát triển mới, phấn đấu đưa nước ta trở thành một nước phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa vào giữa thế kỷ XXI. Nghị quyết Đại hội xác định, tiếp tục coi trọng và đặt lên cao hơn trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên; trở thành một trong những vấn đề căn cốt, mang tính cấp thiết đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn công tác xây dựng Đảng ta hiện nay.

Quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin rất coi trọng phương pháp nêu gương với quần chúng Nhân dân

Nêu gương hay làm gương là làm mẫu, là tạo ra một chuẩn mực cho người khác học và làm theo. Làm gương và nêu gương là cách mà con người xã hội hóa nhân cách cá nhân theo một chuẩn mực nhất định, để người khác học tập, thực hành và làm theo... Vì vậy, làm gương và nêu gương, trước hết là một phạm trù của giáo dục, của lãnh đạo.

Các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác - Lênin đã nghiên cứu phạm trù nêu gương dưới nhiều góc độ khác nhau. Trong công tác vận động quần chúng, C.Mác và Ph.Ăngghen căn dặn, phải có phương pháp, đặc biệt là phương pháp nêu gương và giúp đỡ, “không chỉ bằng lời nói mà cả bằng việc làm và bằng nêu gương”. V.I. Lênin nhấn mạnh, phải xây dựng đảng cộng sản cầm quyền thật sự là một đảng tiêu biểu cho “trí tuệ, danh dự và lương tâm của thời đại”. Tổ chức đảng, đảng viên phải là tấm gương đạo đức, hết lòng, hết sức phục vụ đất nước và Nhân dân, hết mực trung thành với Đảng, tận tụy với công việc, đoàn kết, giúp đỡ, yêu thương con người, yêu thương đồng chí. V.I. Lênin rất coi trọng phương pháp thuyết phục, giáo dục và nêu gương đối với quần chúng Nhân dân; phê phán những đảng viên, cán bộ, tổ chức đảng không gương mẫu, không dũng cảm hoặc “rất ít dùng những điển hình, những tấm gương cụ thể, sinh động, lấy trong mọi lĩnh vực của đời sống để giáo dục quần chúng”. Người yêu cầu thực hành phương pháp lấy kinh nghiệm lâu dài, lấy ví dụ thực tế để chứng minh cho quần chúng thấy rõ sự cần thiết của công việc và công khai làm cho mọi người dân biết công việc của Đảng, của Nhà nước.

Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về việc thực hiện trách nhiệm nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên

Nêu gương vừa là phương thức lãnh đạo của Đảng, vừa là phương pháp giáo dục có sức thuyết phục tốt nhất, hiệu quả nhất. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Các dân tộc phương Đông đều giàu tình cảm, và đối với họ một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”; “nếu chúng ta làm gương mẫu và biết lãnh đạo thì bất cứ công việc gì khó khăn đến đâu cũng nhất định làm được”. Vì vậy, Người đặc biệt coi trọng trách nhiệm nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ được giao, đặc biệt là ở những thời điểm vô cùng khó khăn, đầy thử thách của sự nghiệp cách mạng. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng sôi nổi, phong phú của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn có ý thức thực hành trách nhiệm nêu gương và đã trở thành tấm gương sáng ngời, có sức lan tỏa và truyền cảm hứng vô cùng mạnh mẽ để cán bộ, đảng viên và Nhân dân ta học tập, noi theo.

Kế thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về trách nhiệm nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên, trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta đặc biệt chú trọng, chăm lo giáo dục, rèn luyện, đề cao tính tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, biết bao thế hệ cán bộ, đảng viên đã trở thành những tấm gương sáng, sẵn sàng hy sinh quên mình vì thắng lợi của cách mạng và hạnh phúc của Nhân dân; cho dù phải chịu cực hình tàn khốc, tra tấn, tù đày, lên máy chém của kẻ thù..., họ vẫn một lòng, một dạ kiên trung với Đảng và Tổ quốc, giữ vững khí tiết của người cộng sản, khiến cho kẻ thù phải run sợ.

Trong thời kỳ hòa bình xây dựng đất nước, phương thức lãnh đạo của Đảng không ngừng được bổ sung, phát triển và hoàn thiện cho phù hợp với thực tiễn cách mạng. Đặc biệt, phương thức lãnh đạo bằng sự nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên ngày càng phát huy hiệu lực và có sức lan tỏa, truyền cảm hứng mạnh mẽ đối với Nhân dân; đồng thời, được Đảng ta và các cấp, các ngành, mọi cán bộ, đảng viên thấm nhuần, thực hiện có hiệu quả. Nhiều cán bộ, đảng viên đã không quản ngại khó khăn, vất vả, lao tâm, khổ trí, chịu đựng hy sinh, gian khổ, một lòng tận trung với nước, tận hiếu với dân, quyết tâm tìm tòi con đường đổi mới sáng tạo, đóng góp vào sự nghiệp phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Từ thực tiễn cách mạng, Ðại hội XIII của Ðảng đã khẳng định: “Thực hiện nghiêm các quy định của Ðảng về trách nhiệm nêu gương, chức vụ càng cao càng phải gương mẫu. Ðảng viên tự giác nêu gương để khẳng định vị trí lãnh đạo, vai trò tiên phong, gương mẫu, tạo sự lan toả, thúc đẩy các phong trào cách mạng. Nêu gương là trách nhiệm, bổn phận và là đạo lý của người đảng viên của Ðảng trước Nhân dân; trách nhiệm nêu gương đó phải được thể hiện từ trong tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự phê bình, phê bình đến trong quan hệ với quần chúng, trách nhiệm trong công tác, ý thức tổ chức kỷ luật, đoàn kết nội bộ".

Nghiêm túc học và làm theo Bác, mỗi cán bộ, đảng viên tự trang bị cho mình một phương thức tu dưỡng, rèn luyện thiết thực, hiệu quả để làm tròn vai trò, chức trách được giao, đáp ứng mong đợi của Đảng, Nhà nước và xứng đáng với niềm tin của Nhân dân.

Để học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trở thành lối sống, nếp nghĩ, cách làm của từng cán bộ, đảng viên, đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải phát huy tốt vai trò nêu gương của mình trong học tập và làm theo Bác.

Thứ nhất, mỗi cán bộ, đảng viên cần phải phát huy tốt vai trò, trách nhiệm nêu gương trong học tập và làm theo Bác, bởi vì: "Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn Nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước". Việc nêu gương phải thực hiện cả đối với bản thân mình, đối với người và đối với công việc; phải làm gương thường xuyên từ việc nhỏ đến việc lớn, cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, nói đi đôi với làm. 

Đối với mình, phải không tự cao tự đại, tự mãn, kiêu ngạo mà luôn học tập cầu tiến bộ, luôn tự kiểm điểm để phát triển điều hay, sửa đổi điều dở của bản thân, phải tự phê bình mình như rửa mặt hàng ngày.
Đối với người, phải giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết, thật thà, không dối trá, lừa lọc, luôn khoan dung, độ lượng.

Đối với việc, dù trong hoàn cảnh nào cũng phải giữ nguyên tắc "dĩ công vi thượng", đặt lợi ích quốc gia dân tộc, của tập thể và của Nhân dân lên trên hết, trước hết. "Cán bộ và đảng viên càng phải nâng cao tinh thần phụ trách, nêu gương "cần kiệm liêm chính", không xâm phạm một đồng xu, hạt thóc của Nhà nước, của Nhân dân; phải chống bệnh quan liêu, mệnh lệnh là nguồn gốc sinh ra tham ô, lãng phí".

Thứ hai, người có chức vụ càng cao, cương vị càng lớn càng cần phải nêu gương về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, phong cách làm việc, học tập, sinh hoạt trước cán bộ, đảng viên và nhân dân. "Việc tự giác nêu gương để khẳng định vai trò lãnh đạo, tính tiên phong, gương mẫu"trên trước, dưới sau", "đảng viên đi trước, làng nước theo sau". "Xây dựng mối quan hệ gắn bó chặt chẽ hơn nữa giữa Đảng với dân, thực hiện có hiệu quả phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng", "trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân và có trách nhiệm với dân", "xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của Nhân dân".

Thứ ba, để nêu gương có hiệu quả, mỗi cán bộ, đảng viên, người đứng đầu phải là những tấm gương sáng về phẩm chất và năng lực, trở thành mẫu số chung để mọi người noi theo. Không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện, trau dồi đạo đức cách mạng, mẫu mực về nhân cách, lối sống; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; trung thực, giản dị, thẳng thắn, chân thành; không tham nhũng, không bị chi phối bởi lợi ích nhóm, không để người nhà, người thân lợi dụng vị trí công tác để vụ lợi. 

Thứ tư, nêu gương của cán bộ, đảng viên về học tập và làm theo Bác phải thông qua hoạt động thực tiễn và bằng hoạt động thực tiễn sẽ xuất hiện, phát hiện những tấm gương điển hình tiên tiến, những việc làm tốt, cách làm hay. 

Nêu gương không chỉ bằng lời nói suông mà phải là người kiểu mẫu trong mọi công việc. Nhân cách của mỗi cá nhân, đặc biệt là của cán bộ, đảng viên phải được kiểm nghiệm và chứng minh bằng thực tiễn hoạt động của họ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở "Hô hào dân tiết kiệm, mình phải tiết kiệm trước đã". Mỗi cán bộ, đảng viên, người đứng đầu cần phát huy vai trò nêu gương trong hoạt động thực tiễn, bằng những việc làm cụ thể. Phải "miệng nói tay làm, phải tuỳ hoàn cảnh mà tổ chức giúp đỡ Nhân dân thực sự, không phải chỉ dân vận bằng diễn thuyết. Muốn vậy cán bộ phải làm gương mẫu". Chỉ có thông qua hoạt động thực tiễn, những tấm gương về học tập và làm theo Bác mới được lan tỏa và in đậm trong mỗi cơ quan, đơn vị và trở thành mẫu số chung để mọi người học tập và làm theo. Do đó, mỗi cán bộ, đảng viên phải "chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm"; nói đi đôi với làm, đã nói thì phải làm, đã làm thì phải có hiệu quả vì lợi ích chung của tập thể, của Nhân dân.

Học tập và làm theo Bác để Đảng ta và mỗi cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu không ngừng nâng cao bản lĩnh, trí tuệ, năng lực, phẩm chất, uy tín của mình. Nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập, nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới. Nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ lý luận, năng lực tổng kết và chỉ đạo thực tiễn để giải quyết hiệu quả những vấn đề đang đặt ra của mỗi cán bộ, đảng viên. Các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể đưa nội dung làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vào chương trình, kế hoạch hành động thực hiện nghị quyết của đảng bộ cấp mình gắn với phát huy vai trò, trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, người đứng đầu. 

Phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên với tiêu chí “6 dám” thông qua chính sách khuyến khích và cơ chế bảo vệ.

Đây là điểm mới thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng trong phát huy vai trò, trách nhiệm nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Tinh thần trách nhiệm nêu gương không phải tự nhiên mà có, không phải tự nó tồn tại, mà phải thông qua giáo dục, rèn luyện và các biện pháp, chế tài của Đảng và pháp luật. Để phát huy phẩm chất, trí tuệ, năng lực và tính tiền phong, gương mẫu, Đại hội XIII bổ sung vào văn kiện “có chính sách khuyến khích và cơ chế phù hợp bảo vệ những cán bộ có ý chí chiến đấu cao, gương mẫu thực hiện nguyên tắc của Đảng và pháp luật của Nhà nước, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn thử thách và quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung”.

Theo đó, “dám nghĩ” là không được bằng lòng, tự mãn với những cái đã có mà phải luôn luôn trăn trở tìm tòi, tìm ra cái mới, cách làm hiệu quả. “Dám nói” ở đây không phải là nói càn, phát ngôn ngược lại đường lối, chủ trương của Đảng mà là nói thẳng, nói thật, nói đúng, nói đi đôi với làm, nói ít hơn làm. Trong công tác xây dựng Đảng hiện nay, trước thực trạng một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu các cơ quan Đảng và Nhà nước khi mắc sai lầm, khuyết điểm “không dám chịu trách nhiệm”, tìm mọi cách đùn đẩy trách nhiệm cho cấp dưới và cho tổ chức. Đảng đưa quan điểm “dám chịu trách nhiệm” của người cán bộ, đảng viên là nét văn hóa, lòng tự trọng, danh dự của người cán bộ, đảng viên, thể hiện rõ quan điểm tự phê bình và phê bình của Đảng. Đặc biệt, là “dám đương đầu, dám đột phá”; đây là vấn đề mới, vấn đề khó, nhất là trong điều kiện hệ thống pháp luật của nước ta chưa được hoàn thiện, thiếu đồng bộ, thậm chí có chồng chéo, chưa cập nhật với những vấn đề mới nảy sinh của đời sống xã hội.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đặt ra quan điểm “6 dám” đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên là “liều thuốc” rất kịp thời, giúp cởi bỏ tâm lý sợ sai của mình trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Đồng thời là cơ sở để cán bộ, đảng viên vững tâm, vững lòng hơn khi có những đổi mới sáng tạo vì sự phát triển, vì lợi ích sự nghiệp chung của đất nước. Muốn cho đất nước đổi mới theo hướng tích cực rất cần có những cán bộ có những đột phá nắm bắt thời cơ, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới sáng tạo vì sự nghiệp chung, vì lợi ích của Nhân dân.

Vận dụng trách nhiệm nêu gương trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về nâng cao tinh thần trách nhiệm, phấn đấu thực hiện thắng lợi nhiệm vụ.

Một là, thực hiện tốt trách nhiệm với bản thân. Theo đó, cần tập trung làm tốt trước tiên là trách nhiệm trong công tác nghĩa là cần phải nêu cao ý thức trách nhiệm, tận tụy với công việc. Phải chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; nói đi đôi với làm, đã nói thì phải làm; làm việc có nguyên tắc, kỷ cương, có lý, có tình; không lạm dụng chức vụ, quyền hạn khi giải quyết công việc; kiên quyết chống tư tưởng cục bộ, bè phái và các biểu hiện cơ hội, thực dụng vì lợi ích cá nhân, "lợi ích nhóm".   

Trách nhiệm trong quan hệ với Nhân dân, trong đó, nêu cao ý thức phục vụ Nhân dân; làm việc với thái độ khách quan, công tâm, tập trung sức giải quyết những lợi ích chính đáng của Nhân dân; lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của quần chúng, chủ động đối thoại với Nhân dân và cán bộ dưới quyền, gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú.

Trách nhiệm trong ý thức tổ chức kỷ luật. Cụ thể là: Thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ; phát huy dân chủ đi đôi với giữ nghiêm kỷ luật trong tổ chức, cơ quan, đơn vị. Gương mẫu chấp hành nghị quyết, chỉ thị, quyết định, sự phân công, điều động của tổ chức; đi đầu thực hiện nền nếp, chế độ sinh hoạt đảng, các nội quy, quy chế, quy định của tổ chức, cơ quan, đơn vị. 

Trách nhiệm đối với đoàn kết nội bộ. Cần chú ý: Hết lòng chăm lo xây dựng và tăng cường đoàn kết nội bộ; quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của quần chúng trong cơ quan, đơn vị, địa phương; công tâm với cán bộ dưới quyền; hợp tác với đồng chí, đồng nghiệp để không ngừng tiến bộ. Kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện chia rẽ, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ và trong Nhân dân.

Hai là, cần nêu cao trách nhiệm nêu gương. Theo đó, mỗi đảng viên cần có tư tưởng chính trị đúng đắn, nghĩa là: phải kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới của Ðảng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; đi đầu trong đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. đông thời, cần có đạo đức, lối sống, tác phong trong sáng, phù hợp. Phải nêu gương về đức khiêm tốn, giản dị; tác phong sâu sát thực tế, gần gũi để thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng chính đáng của quần chúng, trước hết trong tổ chức, cơ quan, đơn vị công tác và nơi cư trú.

Ba là, cần phải biết biết tự phê bình, phê bình, trong đó, người đứng đầu phải là tấm gương tự phê bình và phê bình để cấp dưới làm theo. Trong tự phê bình và phê bình phải thực sự cầu thị, tự giác, trung thực, chân thành, công tâm, không hữu khuynh, né tránh, chạy theo chủ nghĩa thành tích; khi có khuyết điểm phải nhận khuyết điểm và phải có kế hoạch sửa chữa. Trong quan hệ đồng chí, đồng nghiệp, phải có tình đồng chí, thương yêu lẫn nhau; thẳng thắn đấu tranh bảo vệ lẽ phải, bảo vệ người tốt; kiên quyết đấu tranh chống những biểu hiện lợi dụng phê bình với động cơ xấu.  

Tóm lại, trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên tiếp tục được cọi trọng và nâng tầm là bước tiến quan trọng, đột phá trong nhận thức về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Thực hiện nêu gương là thể hiện tính tiên phong, gương mẫu, là cam kết chính trị của cán bộ, đảng viên đối với chính mình và đối với toàn Đảng, toàn dân. Các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và Nhân dân cần thực hiện tốt các quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp, đưa việc nêu gương trở thành việc làm tự giác, thường xuyên và nếp văn hóa của mỗi người; chức vụ càng cao càng phải nêu gương mẫu mực, tạo sự lan tỏa và củng cố lòng tin yêu của Nhân dân. Như lời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh: “Nếu... từng đồng chí thật sự soi vào bản thân mình, đề cao trách nhiệm nêu gương và gương mẫu đi đầu thực hiện thì sẽ có sức lan tỏa rất lớn, sẽ tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ trong toàn Đảng, toàn hệ thống chính trị”, tích cực góp phần vào việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, đưa Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm châu.

----------------
Tài liệu tham khảo
- C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Tập 17, Nxb CTQG Sự thật, Hà Nội, tr.204.
- V.I.Lênin: Toàn tập. Tập 41, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, 1979, tr. 411, 412.
- Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật
- Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện ĐHĐB toàn quốc lần thứ XIII, tập 2. Nxb. CTQG-ST, 2021, tr174.
- Tạp chí Tuyên giáo.
- Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021của Bộ Chính về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh".
- Quy định số 55-QĐ/TW, ngày 19/12/2016 của Bộ Chính trị về một số việc cần làm ngay để tăng cường trách nhiệm nêu gương; 
- Quy định số 08-QĐi/TW, ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương.