Vào những thập kỷ 50, 60 của thế kỷ XX, giữa lúc đất nước đang có chiến tranh và bị chia cắt làm hai miền, vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc vừa tiến hành đấu tranh giải phóng dân tộc ở miền Nam để thống nhất đất nước. Với sự quyết tâm và nỗ lực của cả dân tộc, chúng ta đã dành được những thành tựu lớn trong phát triển nông nghiệp, công nghiệp, văn hóa, xã hội vào những năm 1955 - 1957. Tuy nhiên, từ năm 1958 trở đi, thu nhập quốc dân giảm. Trong khi sản lượng lương thực giảm lại thì tốc độ tăng dân số lại tăng vọt từ 1,1% (năm 1954) lên 3,93% (năm 1960). Lúc này, chính sách sinh đẻ có kế hoạch chưa được áp dụng ở nước ta.
Trong bối cảnh nói trên, ngày 26/12/1961, Hội đồng Chính phủ (nay là Chính phủ) đã ra Quyết định số 216/CP, về việc sinh đẻ có hướng dẫn, xuất phát từ thực tế về sự gia tăng dân số quá nhanh, gây cản trở đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Đây là văn bản quy phạm pháp luật đầu tiên của Nhà nước ta đánh dấu sự ra đời của công tác Dân số và kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ). Ngày 26/12/1961 là ngày ban hành một quyết định mang tính chất hết sức quan trọng, đánh dấu cho những bước đi đầu tiên của công tác dân số và hệ thống tổ chức bộ máy và cán bộ làm công tác DS-KHHGĐ trong cả nước. Quyết định số 216/CP là quyết định mang tính nhân văn hết sức sâu sắc. Quyết định nêu rõ mục tiêu của việc hướng dẫn sinh đẻ là vì sức khỏe của người mẹ, vì hạnh phúc và hòa thuận gia đình, để cho việc nuôi dạy con cái được chu đáo, việc sinh đẻ của Nhân dân cần được hướng dẫn một cách thích hợp. Các giải pháp nhằm thực hiện mục tiêu trên là huy động các Bộ, Ngành, Đoàn thể phối hợp, có sự phân công thống nhất trong hành động thực tiễn nhằm xã hội hóa công tác hướng dẫn sinh đẻ và việc chú trọng vận động tuyên truyền của các đoàn thể quần chúng kết hợp với cung cấp dịch vụ thực hiện sinh đẻ có hướng dẫn một cách dễ dàng, thuận lợi. Bước đầu là tổ chức thực hiện việc hướng dẫn sinh đẻ trong cán bộ, công nhân, viên chức, bộ đội, sau đó sẽ rút kinh nghiệm và dần dần mở rộng trong Nhân dân.
Từ văn bản đầu tiên là Quyết định số 216/CP ngày 26/12/1961, sau này, các văn bản mang tính toàn diện hơn được ban hành kịp thời giúp cho việc triển khai thực hiện công tác DS-KHHGĐ đạt hiệu quả cao như: Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII, ngày 14/01/1993; Chỉ thị số 37-TTg ngày 17/01/1997 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy nhanh thực hiện Chiến lược DS-KHHGĐ đến năm 2000; Chiến lược Dân số Việt Nam giai đoạn 2001 – 2010 do Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số 147/2000/QĐ-TTg ngày 22/12/2000; Pháp lệnh Dân số năm 2003; Nghị quyết số 47/NQ-TW, ngày 22/3/2005 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách DS-KHHGĐ; Pháp lệnh số 08/2008/UBTVQH12 ngày 27/12/2008 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số; Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới… Đây là hành lang pháp lý đảm bảo cho việc triển khai thực hiện chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình đạt hiệu quả.
Đã 60 năm, kể từ ngày ban hành văn bản đầu tiên về công tác dân số, năm 2021, chúng ta tiến hành tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm 60 năm Ngày Truyền thống ngành Dân số Việt Nam với chủ đề: “60 năm ngành Dân số - Vì một Việt Nam phát triển bền vững”. Các đơn vị, các cấp, các ngành cùng chung tay thực hiện tốt nhiệm vụ kép, vừa phòng chống dịch COVID-19, vừa thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn, đảm bảo việc tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, sử dụng các biện pháp tránh thai của phụ nữ và trẻ em gái được thuận tiện, an toàn và hiệu quả thông qua các hoạt động: tăng cường công tác truyền thông cung cấp thông tin, kiến thức, kỹ năng về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ và trẻ em gái; đảm bảo cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình và đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa cung cấp phương tiện tránh thai, sản phẩm, hàng hóa sức khỏe sinh sản cho mọi đối tượng có nhu cầu. Qua đó, tạo sự ủng hộ của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự đồng thuận của dư luận xã hội, động viên các tổ chức, Nhân dân trong và ngoài nước tham gia thực hiện chương trình dân số và phát triển, nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển nhanh và bền vững đất nước.
Phòng TT – BC – XB (tổng hợp)
-------------------
Tài liệu tham khảo
1. http://dansokiengiang.gov.vn.
2. Báo cáo thực hiện Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số giai đoạn 2016 – 2020 trên địa bàn thành phố Cần Thơ (Chi Cục DS-KHHGD – Sở Y tế thành phố Cần Thơ).